بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - آستانه اخیراً میزبان سی و ششمین نشست سالانه شورای سرمایه گذاران خارجی به ریاست رئیس جمهور قزاقستان بود، رویدادی که از سال 1998 هر ساله برگزار می شود. قزاقستان اهداف بلندپروازانه ای را با هدف جذب 150 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی تا سال 2029 با تمرکز قوی بر حمل و نقل در آستانه برگزار کرد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
بسیاری از برنامه‌های اقتصادی قزاقستان برای همسویی با این جدول زمانی ترسیم شده‌اند، از جمله برنامه دوبرابر کردن تولید ناخالص داخلی این کشور به 450 میلیارد دلار تا سال 2029. کریدور میانی نقش مهمی در این چشم انداز ایفا می کند. برای حمایت از این امر، قزاقستان در نظر دارد 11000 کیلومتر راه آهن موجود را مدرن کرده و بیش از 5000 کیلومتر خط ریلی جدید بسازد. در حالی که مسیر ترانس خزر در حال حاضر شامل شبکه‌های جاده‌ای و ریلی گسترده است، «گلوگاه‌هایی» وجود دارد که برای کاهش تأخیر نیاز به ارتقا، مسیر دوم و برق‌رسانی دارد. قزاقستان همچنین در حال سرمایه گذاری در پایانه ها و کشتی های حمل و نقل جدید است. این امر با توجه به اینکه گردش کالای فعلی در مسیر ترانس خزر چندین بار افزایش می یابد و به 10 میلیون تن در سال می رسد، بسیار مهم است.
مسیر ترانس خزر در استراتژی قزاقستان برای ایجاد اوراسیا به عنوان یک قطب بزرگ ترانزیتی کلیدی است، اما این تنها مسیر موجود نیست. شبکه حمل‌ونقل گسترده‌تر اوراسیا شامل کریدور «شمال-جنوب» است، پروژه‌ای که توسط روسیه حمایت می‌شود و قزاقستان و آذربایجان از آن حمایت می‌کنند و دارای دو مسیر اصلی است: یکی از طریق آذربایجان و دیگری از طریق قزاقستان و ترکمنستان.
پروژه بلندمدت ترنس خزر مزایایی را ارائه می‌دهد که شامل تحویل سریع‌تر، مسیرهای مستقیم تر و ثبات بیشتر در مقایسه با گزینه‌های دریایی است
ادغام این کریدورها توزیع حمل و نقل انعطاف پذیر را امکان پذیر می کند و رقابت پذیری مسیرهای زمینی را افزایش می دهد. به عنوان مثال کالاهای چین می توانند از طریق قزاقستان، از دریای خزر عبور کنند و از طریق آذربایجان به اروپا برسند، یا از طریق ترکمنستان به سمت جنوب به خلیج فارس و اقیانوس هند بروند. این گزینه ها به یک شبکه حمل و نقل پویا و متنوع کمک می کنند.
مسیر ترانس خزر بیش از یک دهه است که در حال شکل گیری است. در سال 2014، انجمن بین المللی توسعه آن تأسیس شد که در سال 2017 فعالیت خود را با دفتر مرکزی در آستانه آغاز کرد. این پروژه بلندمدت مزایایی را ارائه می‌دهد که شامل تحویل سریع‌تر، مسیرهای مستقیم و ثبات بیشتر در مقایسه با گزینه‌های دریایی است.
در بحبوحه تنش‌های ژئوپلیتیکی امروز، هم قزاقستان و هم آذربایجان به توسعه پایدار در سیستم‌های سیاسی و اقتصادی خود ادامه می‌دهند و اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را به خود جلب کرده و توجه را به مسیر ترانس خزر جلب می‌کنند که با شرکای اروپایی نیز مورد بحث است. قابل ذکر است، گفتگوها در مورد سرمایه گذاری بالقوه 10 میلیارد دلاری برای گسترش بیشتر این کریدور در حال انجام است که بر علاقه شدید بین المللی علیرغم عدم قطعیت های فعلی تأکید می کند.
قزاقستان و آذربایجان اکنون راه های جدیدی برای دستیابی به بازارهای جهانی دارند که موجب تنوع اقتصادی، رشد تولید ناخالص داخلی و ایجاد فرصت های تجاری می شود. اهمیت استراتژیک مسیر ترانس خزر به طور مرتب در بالاترین سطوح از جمله در سخنرانی سالانه رئیس جمهور قزاقستان و در جریان تعاملات بین المللی مورد تاکید قرار می گیرد.
قزاقستان و آذربایجان اکنون راه های جدیدی برای دستیابی به بازارهای جهانی دارند که موجب تنوع اقتصادی، رشد تولید ناخالص داخلی و ایجاد فرصت های تجاری می شود
با افزایش حجم حمل و نقل فعلی و بهبود زمان حمل و نقل، چشم انداز امیدوارکننده است. تا سال 2029، هدف دستیابی به حجم حمل سالانه 10 میلیون تن است - افزایش قابل توجهی از 1.5 میلیون تن در سال 2022 و 2.5 میلیون تن در سال 2023. زمان تحویل نیز کاهش یافته است، از 53 روز اولیه به 20 روز، با برنامه ریزی بیشتر برای کاهش این مدت به 10-15 روز برای مسیرهای کامل از داخل چین.
مسیر ترنس خزر به طور معمول از شهر شیان چین شروع می شود، طول مسیر بر اساس مقصد متفاوت است، چه دریای سیاه، دریای مدیترانه یا مناطق دیگر. سرعت و قابلیت اطمینان عوامل کلیدی باقی می مانند و به عنوان مثال، یک دورگذر راه آهن فعال در اطراف آلماتی برای کاهش ازدحام، تسریع زمان حمل و نقل با جلوگیری از تاخیر در داخل شهر در حال انجام است.
تحریم های آمریکا سـبب از دسـت رفتـن یکـی از مزیت‌هـای ترانزیتـی ایـران بـه عنـوان پـل ارتباطـی آسـیای مرکزی-قفقــاز- آناتولــی و بهره‌مندی‌هــای اقتصادی آن شده اســت
در نهایت، موفقیت مسیر ترانس خزر به ظرفیت چین برای حفظ جریان صادرات قوی نیز بستگی دارد. اطمینان از سفرهای رفت و برگشت بارگیری شده برای کانتینرها برای رقابتی نگه داشتن هزینه ها ضروری است. به طور کلی، توسعه کریدور ترانس خزر منعکس کننده واکنشی به تغییرات ژئوپلیتیکی است که هدف آن ایجاد یک شبکه حمل و نقل قوی است که صرفاً بر تجارت پایدار و لجستیک قابل اعتماد، مستقل از درگیری‌های ژئوپلیتیک متمرکز است.
جهت ارزیابی نسـبت مسـیر ترانزیتـی ترانـس خزر بـا منافـع ایـران باید از دو منظر به آن توجه نمود. نخســت ارتبــاط ترکیــه بــا جمهوری‌هــای آســیای مرکــزی از طریــق باکــو و دریــای خــزر و دوم، ترانزیــت کالا میــان آســیا و اروپــا. نگاهــی بــه نقشــه نشــان می‌دهــد کــه بهتریــن راه بــرای دسترســی ترکیــه بــه آســیای مرکـزی ایـران اسـت؛ بـا ایـن وجـود فشـارهای ایالات‌متحـده بـا هـدف جلوگیـری از ادغـام ایـران در هرگونـه پـروژه منطقـه‌ای، سـبب شـده اسـت تـا ترکیـه بـرای ارتبـاط زمینـی بـا جمهوری‌هـای آسـیای مرکـزی، مسـیر ترانـس‌خزر را برگزینـد. ایـن مسـئله سـبب از دسـت رفتـن یکـی از مزیت‌هـای ترانزیتـی ایـران بـه عنـوان پـل ارتباطـی آسـیای مرکزی-قفقــاز- آناتولــی و بهره‌مندی‌هــای اقتصادی آن شده اســت.